Inhoud van de pagina--

Sara Giménez

2015 -2016

vlag     vlag

‘ONTMOETINGEN MET JHERONIMUS BOSCH’

BOSCH’ ICONOGRAFIE

Zonder eerst de socio-culturele omstandigheden van Bosch’ tijd te bestuderen en te begrijpen, zal de middeleeuwse iconografie steeds een mysterie blijven. Ook dienen we ermee rekening te houden dat destijds zeer weinigen konden lezen en schrijven, een vaak vergeten feit. Dit gegeven zou een permanent communicatieprobleem opgeleverd hebben, ware het niet dat in deze op het eerste gezicht duistere middeleeuwse wereld de duizendjarige cultuur van het beeld reeds vanaf de eerste beschavingen hiervoor praktische oplossingen had bedacht in de vorm van een gesofisticeerd systeem van transmissie van informatie door middel van de iconografie.

In de praktijk bestond de oplossing hierin, aan afbeeldingen een eenvoudige en duidelijke inhoud te verbinden die iedereen onmiddellijk en moeiteloos kon begrijpen. De intentie om aan elke afbeelding een concrete inhoud te verbinden, groeide niet enkel via een wettelijk proces, een taak voor zowel de politieke als de religieuze instanties. Ook ontstonden deze inhouden vaak intuïtief, aangezien het eenvoudigweg een kwestie was, de reeds aanwezige concepten of inhouden van bepaalde afbeeldingen die bij het volk reeds in voege waren, te duiden en over te nemen. Anderzijds werd deze informatie herkend aan zijn symbolische inhouden, aangezien deze zich in de loop van duizenden jaren had aangepast aan de iconografische patronen die diep ingeworteld waren in de volkscultuur en dus zeer moeilijk te verwerpen of te wijzigen waren. Ze werden uiteindelijk algemeen aanvaard, ondanks het feit dat de morele waarde, als minste kwaad, bij wijziging van religie van positief naar negatief kon evolueren.

In de tijd dat Bosch zijn oeuvre begint te schilderen, ondergaat de iconografische taal een meer gesofisticeerde opwaardering in de mate dat in die periode de culturele inhouden uitbreiden of wijzigingen ondergaan (de mensen zijn effectief meer met lezen en schrijven begaan). Wanneer we spreken over het culturele, moeten we ook het morele en religieuze aspect insluiten.

Bij het beschouwen van Bosch’ oeuvre kunnen we ons dus niet tevreden stellen met letterlijk gehallucineerd te blijven zitten, overdonderd door zijn ontelbare hoeveelheid bizarre, op het eerste gezicht dromerige of op zijn minst bedreigende wezens die vaak eenvoudigweg eigenaardig zijn.

In werkelijkheid zijn de personages van Jheronimus Bosch doordrongen van deze beeldcultuur waarin elk tafereel uit bepaalde figuren bestaat, met elk een concrete en meestal waarschuwende tendens. Vaak beschrijven ze een zonde of een ondeugd met de daaraan verbonden eschatologische consequenties.
Dit betekent dus dat de ware bedoeling van Bosch’ werk didactisch en moraliserend is. Zijn symbolische betekenissen werden gelukkig herontdekt, wat ontstaan gaf aan de sculpturen van Sara Giménez, die met haar werk de bedoeling heeft de ‘lectuur’ van Bosch’ oeuvre te recupereren.

Jesus Herrero Marcos


Copyright © 2015 - Galerie Het Vijfde huis. All rights reserved.